Χαναάν

Ονομασία που χρησιμοποιείται στη Βίβλο για να χαρακτηρίσει το έδαφος που υποσχέθηκε ο θεός στους απογόνους του Αβραάμ και που περιλαμβανόταν μεταξύ της Μεσογείου, της Νεκράς Θάλασσας, του ρου του Ιορδάνη και του Λιβάνου. H ονομασία είναι προσημιτική και αβέβαιης προέλευσης. Στη γη της X. ζούσαν οι Χαναναίοι, λαοί που κατοικούσαν στην Παλαιστίνη κατά τη 2η χιλιετία π.Χ., πριν η περιοχή αυτή καταληφθεί από τους Ισραηλίτες που προέρχονταν από την έρημο. Μερικές φορές όμως η Βίβλος αναφέρει τους Χαναναίους ως ένα μόνο από τους πολυάριθμους λαούς Αμορραίους, Φερεζαίους, Ιεβουσαίους κλπ., που κατοικούσαν στη Γη της Επαγγελίας και η έδρα των οποίων ήταν πιθανότατα το νότιο τμήμα της χώρας, η Ιουδαία. Οι Χαναναίοι δεν απέκτησαν ποτέ πολιτική ενότητα, επειδή ήταν κοινωνικά και πολιτικά χωρισμένοι σε διάφορες κοινότητες, καθεμία με δικό της ηγεμόνα. Από αυτές, μεγάλη φήμη στην αρχαιότητα είχε η κοινότητα των Φοινίκων. Σε περίπτωση κινδύνου ή πολέμου, οι διάφορες ομάδες ενώνονταν σε συμμαχίες. Διατηρούσαν φιλικότατες σχέσεις και είχαν συνάψει συμφωνίες με τους Αιγυπτίους, τους Ασσυρίους, τους Βαβυλωνίους, και άλλους γειτονικούς λαούς. Οι X. μιλούσαν μια γλώσσα όχι πολύ διαφορετική από τη γλώσσα των Ισραηλιτών. Ο πολιτισμός των Χαναναίων, όπως και η θρησκεία τους είναι γνωστά σε μας προπάντων από ανασκαφές που έγιναν στην Παλαιστίνη, από έγγραφα που βρέθηκαν στο μικρό βασίλειο Ρας Σάμρα - Ουγκαρίτ στη Συρία (15ος – 14ος αι. π.Χ.) και από τα συγγράμματα του Φίλωνα της Βύβλου. Στην κορυφή του πανθέου βρισκόταν ο Ελ, πατέρας των θεών, αλλά επίκεντρο λατρειάς ήταν ο Βάαλ, θεός της γονιμοποιού βροχής, της γης και του ουρανού σε συνεχή αγώνα με τον Μοτ, θεό της βλάστησης και του κάτω κόσμου: και οι δύο αντικαταστάθηκαν κατά την 1η χιλιετία από τον Άδωνη. Το θηλυκό στοιχείο αντιπροσωπεύεται ιδιαίτερα από την Άνατ, την Αστάρτη, γυναίκα του Βάαλ, και την Ασέρα, θεές συνδεδεμένες με τη γονιμότητα, την ευφορία και τον πόλεμο. Αρχαιολογικός χώρος στη Χαναάν, όπου οι ανασκαφές έφεραν στο φως αφιόλογα ευρήματα. Χαναναϊκό αγγείο. Ο πολιτισμός των Χαναναίων αναπτύχθηκε στην Παλαιστίνη μεταξύ 4ης και 2ης χιλιετίας π.Χ. (Παρίσι, Μουσείο Λούβρου).

* * *

η, ΝΑ

(στην ΠΔ) η χώρα στην οποία κατοικούσαν οι απόγονοι τού Χαναάν, τέταρτου γιου τού Χαμ και εγγονού τού Νώε, η οποία τελικώς κατακτήθηκε από τους Εβραίους απογόνους τού Αβραάμ.

[ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. Χαναάν έχει αποδώσει στην Ελληνική τους τ. τής Φοινικικής και τής Εβραϊκής Kn'n, Kinahhi και, σύμφωνα με τους Αρχαίους, προήλθε από το ανδρών. Χαναάν ή Χανάανος, όν. τού γιου τού Χαμ, ενώ απαντά και ένας παρλλ. τ. Χνᾶ, σχηματισμένος αντίστοιχα από το ανδρών. Χνᾶς(βλ. και λ. Φοίνικας)].